Voda za pice

Оrganizovanim snabdevanjem vodom za piće u Srbiji obuhvaćeno je više od 80% stanovništva i u većem broju gradova i naselja u Republici Srbiji snabdevanje vodom funkcioniše na zadovoljavajući način, ali su gubici vode u distributivnim mrežama i ostale nefakturisane vode veće od prihvatljivih. U određenim regionima (deo AP Vojvodine, deo doline Velike Morave, itd) kvalitet isporučene vode nije zadovoljavajući, a u nekim područjima postoje i problemi po pitanju količina vode (Šumadija, jug Republike Srbije, itd). Takođe, pojedina naselja još uvek nemaju obezbeđeno organizovano snabdevanje stanovništva vodom;

Zaštita voda od zagađivanja je najlošije uređena oblast u sektoru voda. Stepen izgrađenosti kanalizacionih sistema, a posebno postrojenja za prečišćavanje komunalnih otpadnih voda, veoma je nizak (mrežom u Republici Srbiji obuhvaćeno oko 55%, u naseljima većim od 2.000 stanovnika oko 72%, dok je oko 10% stanovništva obuhvaćeno nekim stepenom prečišćavanja otpadnih voda). Predtretmane tehnoloških otpadnih voda pre upuštanja u kanalizacione mreže ili druge recipijente ima mali broj industrijskih objekata. Prema tome, relativno dobar kvalitet voda većih vodotoka nije rezultat primene mera za zaštitu kvaliteta voda, već je posledica značajnog smanjenja industrijske proizvodnje. Međutim, kod malih vodotoka na kojima se nalaze veći gradski centri situacija je često mnogo lošija, pa se može zaključiti da u ovu oblast treba u budućnosti uložiti najveća sredstva. Posebno se kao osetljiva područja mogu navesti sliv Morave, kao i kanalska mreža HS DTD;

Prirodno kontaminiranoj vodi arsenom izloženo je više od 70 zemalja širom sveta. Pojava arsena u prirodnim vodama je poznata svega 100 godina. Najraniji izveštaji koji govore o arsenu kao otrovu koji dovodi do raka kože potiču iz Poljske iz 1898 godine, a prvi slučaj endemske bolesti izazivane arsenom iz vode za piće je zabeležen 1920 godine u Argentini. Iako su ove pojeve uticale na desetine hiljada ljudi, za ovaj slučaj se malo znalo do kraja dvadesetog veka. U narednom periodu pa sve do današnjih dana došlo je do pojave više slučajeva trovanja arsenom preko vode za piće: Kanada (1935), Japan (1950), Tajvan (1960), Čile (1960), Indija (1975), Kina (1980), Zapadni Bengal u Indiji (1983), Čile i Argentina (1996-98), Vijetnam (2001), Bangladeš (2004).

Zapadni Bengal u Indiji i Bangladeš spadaju među najugroženije oblasti izložene hroničnom trovanju arsenom prirodnog porekla preko pijaće vode. U Zapadnom Bengalu je oko 5 miliona ljudi izloženo koncentracijama arsena u vodi za piće iznad 50 µg/dm3, a 300.000 ljudi u ovom području pati od melanoma, keratoza i kancera kao posledica trovanja arsenom.

Hronična izloženost koncentracijama arsena iznad 50 µg/dm3 u vodi za piće dovodi do ozbiljnih zdravstvenih problema: kožne, kardiovaskularne, hematološke i respiratorne probleme, hiperpigmentacija i keratoza, slabost, anemija, peckanje očiju, oticanje nogu, fibroza jetre, hronične plućne bolesti, gangrenozni prsti, neuropatija i rak kože.

Procenjeno je da više od 50 miliona ljudi piju vodu koja sadrži više od 50 ppb arsena i više od 140 miliona ljudi sa više od 10 ppb! Ovo su minimalne procene jer neke oblasti uopšte nisu bile uključene i neki podaci nedostaju. Dve trećine ljudi koji piju vodu koja sadrži više od 50 ppb arsena živi u Bangladešu i Indiji. U ovim zemljama je i veoma visok broj ljudi koji pate od arsenioza (arsenicosis – bolesti koje su povezane sa arsenom) zato što su podzemne vode bogate arsenom glavni izvor snabdevanja pitkom vodom. Na trećem mestu je Kina koja je pod ozbiljnim uticajem i po pitanju izloženosti i po pitanju bolesti. Interesantan je primer SAD, koje su na četvrtom mestu, sa velikim brojem stanovnika koji su izloženi, ali, uprkos tome, broj arsenioza nije veliki. Razloge treba tražiti u činjenici da je u SAD, kao visoko razvijenoj zemlji, mali unos bunarske vode po glavi stanovnika i u velikom stepenu prečišćavanja voda.